Sẽ tổ chức thành công kỳ thi nhà nước ngay trong năm 2015

GS.TSKH Lâm Quang Thiệp Đó là san sớt của GS.TSKH Lâm Quang Thiệp - Nguyên Vụ trưởng Vụ Đại học (Bộ GD&ĐT) sau khi nghiên cứu Dự thảo Phương án tổ chức kỳ thi THPT nhà nước. Nên chọn và thực hiện ngay phương án 2 Một kỳ thi THPT nhà nước có rất nhiều lợi điểm nhưng đó phải là một kỳ thi bảo đảm chất lượng. Nếu có kiên tâm, tôi tin rằng, ngành Giáo dục sẽ tổ chức thành công kỳ thi thống nhất ngay trong năm 2015, sau đó cải tiến dần theo tiến trình đổi mới giáo dục. Bộ GD&ĐT cần quyết định sớm phương án và sau đó quyết tâm khẩn trương để tranh thủ quỹ thời gian. Với 3 phương án mà Bộ GD&ĐT nêu trong Dự thảo, tôi cho rằng, phương án 1 là phương án “bảo thủ”, không khoa học, vì vẫn dựa quá nhiều vào tính ngẫu nhiên ngay từ việc chọn lọc môn thi, không bao quát được chương trình học, không biểu đạt dấu ấn của “cải tiến”. Hơn nữa, với số môn thi hạn chế như vậy rất khó sử dụng kết quả cho nhiều loại trường ĐH, CĐ khác nhau. Phương án 2 là phương án khoa học và tiến bộ, nên chọn lựa và tích cực chuẩn bị để thực hiện phương án này. Tuy nhiên, tôi có góp ý thêm về phương án 2: Mọi thí sinh bắt phải thi Toán và Ngữ văn, còn 3 môn sau cho phép chọn 2 hoặc thi cả 3 môn (đối với các thí sinh có năng lực toàn diện và muốn có nhiều phương án chọn vào đại học). Riêng phương án 3 tôi không đồng tình vì môn Ngữ văn, đặc biệt phần Tiếng Việt, rất quan yếu đối với mọi thí sinh, phải để riêng, không nên gộp chung vào đề tổng hợp về khoa học từng lớp. Bên cạnh đó, phương án 2 và 3 gọi đề thi là “bài thi” là không chính xác, nên gọi là đề thi tổng hợp thì đúng hơn, khác với đề thi đơn môn ở phương án 1, vì từ bài thi dành để chỉ bài làm của thí sinh. Về đề thi: Tối ưu nhất vẫn là đề thi trắc nghiệm Thường ngày có 2 cách ra đề thi tổng hợp phổ quát: cách kết nối các đề thi đơn môn thường nhật và cách tích hợp tri thức nhiều môn trong một câu hỏi. Cách thứ nhất có thể thực hành ngay vì không bị ảnh hưởng của việc thay đổi chương trình các môn học, cách thứ hai có bị ảnh hưởng phần nào của chương trình. Với các kỳ thi tiêu chuẩn hóa quy mô lớn như kỳ thi quốc gia, bây giờ phần tham khảo ở đây đông các nước tiên tiến trên thế giới vẫn sử dụng chính yếu phương pháp trắc nghiệm. Nếu phân tích từng góc cạnh, mỗi phương pháp có ưu nhược điểm khác nhau, nhưng về tổng thể có thể nói: chất lượng của kỳ thi bằng đề trắc nghiệm phụ thuộc đốn vào đề thi, còn chất lượng của kỳ thi bằng đề tự luận phụ thuộc chính yếu vào năng lực người chấm. Để làm đề thi tốt theo phương pháp trắc nghiệm có thể huy động một lực lượng lớn người viết câu hỏi để xây dựng ngân hàng câu hỏi, thể nghiệm, chỉnh sửa câu hỏi thời kì dài hàng năm chứ không chỉ theo đợt, trong thời gian ngắn tham khảo ở đây ngay trước kỳ thi. Trong khi đó,việc tìm đủ người có năng lực để chấm các bài thi tự luận dài trong thời kì ngắn cho một kỳ thi quốc gia với hàng triệu thí sinh dự là điều khôn xiết khó thực hành. Mặt khác, đối với các môn rất cần đánh giá khả năng mô tả hoặc giải quyết vấn đề như Ngữ văn và Toán, có thể thêm một đề tự luận ngắn, giới hạn thí sinh làm trong khoảng 30 phút, miêu tả không quá một trang A4 là đủ để đánh giá. Hoàn toàn có thể “dùng 1 tên cho 2 đích ngắm” Có thể sử dụng kết quả một kỳ thi cho 2 mục tiêu tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học vì bản tính 2 kỳ thi đều là đánh giá thành quả học tập theo chương trình phổ thông của học trò. Tuy nhiên, để phục vụ việc tuyển sinh đại học thì kỳ thi này cũng cần nghiên cứu đến việc mở mang đối tượng được phép dự thi. Ví dụ những người đã thi nhưng được điểm thấp muốn nâng điểm để dự tuyển đại học; hoặc những người tự học, không học phổ biến nhưng muốn có điểm để được xác định trình độ và dự tuyển đại học. Bộ GD&ĐT nên sử dụng rộng rãi lực lượng chuyên gia ở các trường đại học và cả xã hội để chuẩn bị tốt cho kỳ thi, không nên chỉ bó hẹp lực lượng xung quanh Bộ. Các trường đại học có quyền “tự chủ tuyển sinh” không có nghĩa là họ có quyền tổ chức kỳ thi tuyển sinh. Nhiều nước tiền tiến trên thế giới đều tổ chức dịch vụ thi chung để các trường đại học dựa vào kết quả đó mà tự chủ tuyển sinh. Do vậy, theo tôi, Bộ GD&ĐT không nên thả nổi hoàn toàn cho các trường đại học quyết định việc tuyển sinh. Vì tổ chức một kỳ thi tuyển sinh thật sự có chất lượng là rất khó và rất tốn kém, rất ít trường ĐH có khả năng thực hiện. Việc tổ chức tốt một kỳ thi THPT nhà nước có sự tham gia của nhiều bên liên tưởng sẽ tạo dịp rộng mở cho những người đích thực xứng đáng bước vào giảng đường Đại học. Tôi thực sự rất vui vì việc công bố Dự thảo và lấy quan điểm rộng rãi của xã hội, các chuyên gia giáo dục trong nước về Phương án tổ chức kỳ thi THPT quốc gia đã tả sự cởi mở và lắng nghe cũng như kiên tâm đổi mới của Bộ GD&ĐT. Chúng ta có quyền trông, thực hiện chỉ đạo và quyết tâm của Thủ tướng, ngành Giáo dục nước ta sẽ tổ chức thành công kỳ thi quốc gia thống nhất ngay trong năm 2015.