>>Lập đội hình phản ứng nhanh hỗ trợ người lao động
Tấn sĩ Nguyễn Đức Lộc - phó trưởng khoa nhân học Trường đại học Khoa học xã hội và nhân bản TP.HCM - trầm mặc nói sau khi đọc loạt bài “Đau xót nạn bóc lột cần lao nhà quê” trên tuổi xanh. Ông đang thực hành nhiều đề tài nghiên cứu, khảo sát xung quanh đối tượng công nhân, người cần lao như: “Xuất cư đối với an sinh hộ gia đình”, “Quản lý rủi ro của người công nhân ở các khu công nghiệp”, “Vì sao công nhân khổ?”, “Bàn chuyện “an cư lạc nghiệp” của người nhập cư”... Trong quá trình nghiên cứu các công trình này, tấn sĩ Nguyễn Đức Lộc thực hiện hàng ngàn cuộc khảo sát, phỏng vấn sâu với những người lao động trong môi trường làm việc tại nơi mưu sinh và cả ở quê hương của họ.
Theo Bản tin thị trường cần lao số 2 mới được Bộ cần lao - thương binh và từng lớp ban bố, trong quý 1-2014 cả nước có trên 1,04 triệu người trong độ tuổi cần lao bị thất nghiệp, tăng trên 145.000 người so với quý 4-2013. Trong số đó có tới 630.000 người thất nghiệp là lao động phổ quát (không có trình độ chuyên môn kỹ thuật). Tỉ lệ cần lao thiếu việc làm cũng có thiên hướng tăng. Trong quý 1-2014 có gần 1,3 triệu cần lao thiếu việc làm, tăng trên 66.000 người so với quý 4-2013. Tỉ lệ lao động thiếu việc làm ở nông thôn là 3,4%, cao gấp 1,2 lần so với tỉ lệ chung của cả nước. Số giờ làm việc bình quân của nhóm cần lao thiếu việc làm là 22,3 giờ/tuần, chỉ bằng 53% so với số giờ làm việc bình quân chung của lao động cả nước (42,3 giờ/tuần). - Do tính nông nhàn của hoạt động nông nghiệp quá cao, thiếu việc làm nên ngoài lực lượng cần lao vào các thị thành lớn để tìm việc làm ổn định, thời cơ nhập cư, còn xuất hiện một lực lượng lớn lao động thiên di theo mùa vụ. Bên cạnh đó, sự chênh lệch giàu nghèo, khác biệt về mức sống giữa nông thôn và thị thành luôn là động lực thúc đẩy dân cày tìm đến đô thị để mưu sinh. Nhiều lần đi thực tế ở miền Trung, miền Bắc, tôi thấy nghịch lý: ruộng đất bỏ hoang, thiếu người làm, đến mùa, chủ ruộng phải thuê công cần lao với giá rất cao. Năm ngoái, tôi còn thấy Khu công nghiệp Dung Quất, Quảng Ngãi treo băngrôn kêu gọi người cần lao về đóng góp cho gia đình, quê hương. Nhưng rồi lao động vẫn xuất cư. Nguyên nhân chính là nhu cầu cần lao ở các khu vực này không ổn định. Những việc làm ổn định, thu nhập tốt đòi hỏi trình độ học thức, nghề được đào tạo, còn những nơi không đòi hỏi thì không có việc làm liên tiếp, thu nhập không đủ sống... Từ đó người lao động phải thiên di theo mùa để vào thành phố bán rong, vào Tây nguyên hái cà phê. Tôi cho rằng những người lao động bị bóc lột, bị lừa bán được đề cập trong các bài báo mà tuổi xanh nêu nằm trong số này. - Chúng tôi có một cuộc khảo sát, thống kê rất kỹ về chủ đề này. Kết quả cho thấy màng lưới xã hội, màng lưới thân thuộc, phi chính thức như gia đình, họ hàng, bạn bè, đồng hương đóng vai trò rất lớn trong việc người lao động quyết định xuất cư và lựa chọn công việc khi đến tỉnh thành cũng như tương trợ nhau trong rủi ro. Mỗi người có một bước ngoặt sẽ làm xoay chuyển cuộc mưu sinh của mình. Ở những địa phương chúng tôi tìm hiểu, vào dịp tết người cần lao thường đậu tiền, tổ chức một buổi tiệc “ăn xóm”. Ở đó họ gặp gỡ, hỏi thăm nhau, tìm nhịp việc làm hoặc đổi việc. Chính lúc đó họ quyết định ra đi. Hình thức tự phát này được nhiều người ưa chuộng vì không đòi hỏi giấy tờ, bằng cấp như khi đến các trọng điểm giới thiệu việc làm, thời gian chờ việc ngắn... Theo nhận xét của tôi, màng lưới phi chính thức này đang hỗ trợ người cần lao rất hiệu quả. Những người đơn lẻ bị bắt cóc, bị lừa bán không có bước chuẩn bị này. Có thể họ xuất thân ở pha do cong trinh vùng ít có người lao động xuất cư, có thể màng lưới quan hệ tầng lớp của họ hẹp, hiểu biết về cảnh ngộ, xã hội kém hoặc cũng có thể họ chọn nhầm mạng lưới tương trợ kiểu như tin một ông xe ôm khi bước chân xuống bến. Trong số này có nhiều người chưa đến tuổi cần lao, đây là đối tượng bị bóc lột dã man nhất. Chúng tôi gọi đó là người cần lao đơn chiếc. - Không thể phủ nhận những đóng góp của người cần lao xuất cư với nơi họ nhập cư và cả quê hương của mình. Nhiều người đã đóng góp rất nhiều cho gia đình, quê hương mình. Những khoản tiền họ gửi về quê trở thành giấc mơ đổi đời cho những người khác. Để đổi lấy điều đó, họ phải tiện tặn, sống ở mức rất thấp của đô thị. Nếu nhìn lại và so sánh với những người đồng cảnh như vậy trong lịch sử, người lao động xuất thân từ nông thôn ngày xưa còn có mảnh vườn, thửa ruộng chờ đợi ở quê nhà. Người lao động bây giờ không có ruộng đất nữa. Lên đô thị, họ trơ trẽn mưu sinh, khi mất việc, về quê lại cũng đơn độc, thất nghiệp... Họ là những người nghèo đa diện: nghèo đất ở quê, nghèo trình độ để đi làm, nghèo vốn sống, quan hệ xã hội, thiếu khả năng đối phó với những cảnh huống bất trắc, rủi ro trong cuộc mưu sinh. - Từ việc sử dụng mạng lưới hỗ trợ phi chính thức, người cần lao thường tìm đến những nơi dùng cần lao là hộ gia đình, tư nhân. Họ ký hiệp đồng miệng, quy định cần lao tự đặt, bị ép lương thấp, không bảo hiểm, không quyền lợi... Khu vực kinh tế hộ gia đình này là một lỗ hổng rất lớn trong quản lý quốc gia vì ít nhân công, không tạo ra làn sóng bãi khoá để gây để ý, nhưng đây là nơi người cần lao bị o ép nhất. Quan niệm của người chủ dùng lao động thường coi người làm thuê như tôi đòi, ở xã hội thấp hơn mình, không có quan hệ bình đẳng, từ đó sinh ra tình trạng bóc lột. Đã có “cò” đi thu lượm lao động ở quê, nay lại có những người lừa bán họ như một món hàng... Như vậy, phải xác định việc trước tiên là Không thể trông đợi vào lòng tốt, lương tâm của chủ dùng lao động dù vẫn có những người rất tốt, mà phải có cơ chế pháp lý để giám sát thẳng băng khu vực kinh tế hộ gia đình nhằm bảo vệ người làm việc ở đây. Thứ hai, việc tham vấn, cung cấp thông tin, giới thiệu việc làm cần được thực hiện ngay từ ở địa phương, nơi diễn ra “bước ngoặt trong cuộc mưu sinh” của người lao động. Mỗi năm, chính quyền địa phương nên có những nghiên cứu, tìm hiểu và thể hiện cho người dân một bức tranh về cơ cấu nghề, tránh “tính mùa vụ” trong chọn nghề. Thứ ba, trên thực tế những cần lao xuất cư phần nhiều mang tâm lý “đi làm ít lâu rồi về”, ai có điều kiện, cơ hội tốt mới ở lại tỉnh thành. Ai cũng mong được trở về quê hương, nhưng về một thời kì không có việc làm, cơm ăn thì họ lại đi. Để giải quyết vòng luẩn quẩn này phải có một cơ chế đồng bộ ở tầm nhà nước. Tỉ trọng nông nghiệp, công nghiệp phải được tâm tính kỹ. Chính quyền địa phương phải tìm cách giải bài toán: tài nguyên (đất) dư ra và lao động thiếu hụt. Tùy theo điều kiện thổ nhưỡng, đất đai, truyền thống để tìm ra hướng sản xuất, tạo việc làm cho người địa phương. Theo kinh nghiệm của tôi, các dự án nông nghiệp, kỹ nghệ phát triển từ truyền thống dễ cuộn cần lao địa phương hơn. Các trường dạy nghề ở địa phương cũng cần đặt trọng tâm khai phá đặc điểm truyền thống, thế mạnh của địa phương mình, không đào tạo máy móc theo cơ cấu chung để rồi học viên lại không tìm được việc làm. Vừa rồi tôi có đến một trường trung cấp tư nhân ở Hố Nai (Biên Hòa, Đồng Nai), họ đào tạo những nghề rất thiết thực như nghề mộc - nghề truyền thống ở khu vực - rồi ký với nước ngoài để xuất khẩu sản phẩm, xuất khẩu cả cần lao... Đó là một mô hình rất tốt để người cần lao sống được trên quê hương mình.
- Thực tiễn hệ thống quản lý cần lao của VN vẫn chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu ở địa phương. Nếu xây dựng được, dù chỉ ở cấp quận huyện thì địa phương nơi người lao động đi - đến đều được quản lý, tránh được những rủi ro cho họ. Bên cạnh đó là vai trò của các trọng điểm thông tin việc làm. Các tỉnh đều có trọng điểm kiểu này, có tỉnh mỗi tháng tổ chức tới hai phiên chợ việc làm, nhưng nghe đâu thông tin vẫn chưa tới được với cần lao nông thôn, nhất là những người chưa được đào tạo nghề, vì những người lao động như vậy thường e sợ và cho rằng những phiên chợ việc làm không phải dành cho họ. Trong điều kiện công nghệ phát triển như hiện giờ, lẽ ra thông tin phải đến tận xã, phường qua điện thoại, loa truyền thanh, qua tờ rơi tờ gấp để người cần lao có điều kiện tiếp cận. Theo tôi, mô hình tốt là bên cạnh cung cấp thông báo còn cần cung cấp địa chỉ việc làm, tỉ dụ như cảnh báo người lao động không đi làm việc qua “cò”, kèm theo thông báo cho họ địa chỉ nhà tuyển dụng hợp. Các cơ quan cần lao việc làm cũng cần biểu thị rõ hơn vai trò của mình như dự báo về tình hình việc làm ở các địa phương điểm đến, tỉ lệ lao động di trú tới làm việc cao, chả hạn như phía Bắc là Hà Nội, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, phía Nam là TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, khu vực Tây nguyên... Về các tri thức cần thiết để người cần lao đỡ khó khăn khi di trú tìm việc làm. |
Thứ Hai, 21 tháng 7, 2014
Người lao động phải sống được ở quê nhà
Ferrer thất bại khó tin ở chung kết ATP Hamburg
Đấy lại chính là thực tiễn cay đắng nhất ở trận chung kết ATP Hamburg mà một chiến binh dày dạn kinh nghiệm chinh chiến trên mặt sân đất nện như David Ferrrer phải đón nhận. Có lẽ, anh cũng nên tự trách mình đã hoang phí nhịp, đặc biệt là việc để thua khá cách biệt 1-6 ở ván đấu thứ nhì, tạo nhịp và cả sự phấn khích cho Mayer vươn lên ở ván quyết định.  David Ferrer thi đấu đầy kiên tâm ở chung kết ATP Hamburg Leonardo Mayer hai lần giành break ở ván trước tiên nhưng cả hai lần, tay vợt 27 tuổi người Argentina đều để cho David Ferrer đuổi kịp về điểm số. Phải bước vào loạt tie-break, người thắng lợi lại là Ferrer với điểm số phụ 7-3. Ferrer chùng xuống đầy bất ngờ ở ván đấu thứ nhì, tạo cơ hội cho đối thủ thắng xa cách 6-1 và thăng bằng điểm số sau hai ván đấu. Dù vậy, anh vẫn có nhịp giành thắng lợi ở ván quyết định khi ngược dòng, cân bằng tình thế khi Mayer đang dẫn điểm 5-4 và lại là người cầm giao bóng ở bàn thứ 10. Bị dẫn đọc thêm 0-30, Ferrer vùng lên, thi đấu cực hay để gỡ 5-5, buộc Mayer phải bước vào loạt tie-break như ở ván đầu tiên.  Tuy thế, Leonadro Mayer còn thi đấu tận tâm hơn để giành chiến thắng Cho đến thời khắc này, với lợi thế về thể lực và cả quyết tâm thắng lợi cao độ, Mayer đã đòi lại sòng phẳng những gì đã mất ở loạt tie-break trước đó bằng tỉ số phụ 7-4, kết thúc bằng pha lên lưới thực hành cú smash ăn điểm không thể dễ dàng hơn. Trận đấu kết thúc sau đúng 2 giờ 20 phút và với tỉ số 6-7, 6-1 và 7-6, Leonardo Mayer lần trước hết trong sự nghiệp của mình giành được một danh hiệu trong hệ thống ATP Tour. Có nhẽ “điểm rơi” muộn mằn trong sự nghiệp của Mayer đang đến khi tháng trước, anh vào đến vòng 4 của Wimbledon và trước đó, đã vào đến trận chung kết ở Vina del Mar. Thành tích của anh từ đầu mùa là 22 thắng, 12 bại, trở nên tay vợt thứ tư ở mùa giải năm nay có được danh hiệu trước hết trong sự nghiệp sau Federico Delbonis (ATP Sao Paulo), tại đây Roberto Bautista Agut (ATP ‘s-Hertogenbosch) và Pablo Cuevas (ATP Bastad).  Danh hiệu đầu tay cho Leonadro Mayer Ở tuổi 27, Mayer cũng là tay vợt có thứ hạng thấp nhất (46) chạm tay đến một danh hiệu thuộc hệ thống ATP Tour 500 sau lần Radek Stepanek – khi đó xếp hạng 54 thế giới – giành thắng lợi ở giải Citi Open Washington 2011. * Cựu số 1 thế giới Caroline Wozniacki giành danh hiệu trước hết của mùa giải 2014 sau khi đánh bại tay vợt người Ý Roberta Vinci trong cả hai ván với cùng điểm số 6-1 ở chung kết giải tennis Istanbul Cup tại Thổ Nhĩ Kỳ.  Trận đấu chỉ kéo dài trong vòng 67 phút và tay vợt người Đan Mạch có được chức quán quân thứ 22 trong sự nghiệp, nối dài thành tích mùa nào cũng có ít nhất một danh hiệu kể từ năm 2008 đến nay. Cô xem đây là sự trở lại, giúp cân bằng cảm giác trong cuộc sống sau khi cô cùng hôn phu, golfer Rory McIlroy chia tay hồi tháng 5 sau khi đã lên kế hoạch đám cưới. * Tại chung kết giải tennis Claro (Colombia), tay vợt người Úc Bernard Tomic – người dự giải bằng suất đặc cách – bất thần đánh bại nhà vô địch 2013 Ivo Karlovic trong cuộc so vợt kéo dài hơn hai giờ. Tuốt những gì tay vợt cao kều Karlovic làm được là thắng nhanh 6-3 ở ván thứ nhì và để thua Tomic trong hai loạt tie-break trước và sau đó. Sau chuỗi 9 giải đấu không vượt qua nổi lượt trận thứ nhì, Tomic vào đến chung kết và thành công, giành được danh hiệu trước tiên kể từ sau giải Sydney tại quê nhà hồi đầu năm 2013 đến nay. |
Mía đường tìm cách giảm giá thành
Thái Lan hiện là cường quốc thứ 2 thế giới về xuất khẩu đường (chỉ sau Brazil) và giá đường của nước này rẻ hơn VN rất nhiều. Cụ thể, hiện giá mía của VN khoảng 45 - 50 USD/tấn trong khi giá mía một số nước và Thái Lan chỉ ở mức 24 - 30 USD/tấn. Nếu ở đây thuế giảm về 0% (mức thuế hiện từ 5 - 25% tùy loại đường), nhiều nhà máy đường trong nước sẽ vỡ nợ vì không thể cạnh tranh nổi. Ông Đặng Văn Thành, chủ toạ Tập đoàn Thành Thành Công khẳng định: “Trong hoàn cảnh này thì chính mình phải tự cứu lấy mình, phải hạ giá thành, áp dụng tiến bộ kỹ thuật để giảm hoài sản xuất thì mới có thể cạnh tranh được”. Theo ông Thành, Tập đoàn Thành Thành Công đề ra các đích trong thời gian tới là tăng lợi nhuận cho nông dân, giảm giá thành sản phẩm, mở mang chuỗi giá trị cạnh đường và sau đường, tiếp kiến nghiên cứu công thức bón phân theo nhu cầu dinh dưỡng cây mía, nghiên cứu trừ bệnh hại bằng sinh vật học, thành lập phòng nuôi cấy mô, phục tráng mía giống, nhân giống nhanh, góp phần tăng sức cạnh tranh cho cây mía. Nhưng phần nhiều các doanh nghiệp đường còn lại vẫn đang chờ mong và cần chính sách hỗ trợ của quốc gia. Theo Hiệp hội Mía đường VN (VSSA), khó khăn của ngành mía đường trong nước là đất trồng mía có diện tích manh mún khiến uổng sản xuất cao. Phải ở các nước khác, cánh đồng mía có thể lên hàng trăm ha thì 1 nông hộ trồng mía ở VN chỉ sở hữu khoảng dưới 0,4 ha. Điều kiện canh tác như vậy khiến khó có thể ứng dụng cơ ở đây giới hóa để nâng cao năng suất, chất lượng cây mía, chưa kể các điều kiện về nước, giống và kỹ thuật canh tác. Mới đây, VSSA đã kiến nghị Chính phủ coi xét duy trì mức thuế nhập cảng đường thấp nhất là 5% khi thương lượng về việc duy trì hạn ngạch thuế quan không hạn trong hiệp nghị thương nghiệp hàng hóa các nước Đông Nam Á (ATIGA) với mặt hàng đường. Cơ sở của đề nghị này là quy định tại điều 24 của ATIGA “đối xử đặc biệt với gạo và đường” được nêu trong Nghị định thư ký ngày 23.8.2007, trong đó VN yêu cầu miễn trừ trách nhiệm cam kết quan thuế về hai mặt hàng gạo và đường trong ASEAN trong trường hợp cần thiết. Quang Thuần |
Thứ Năm, 17 tháng 7, 2014
Tiềm năng nhưng không dễ chinh phục
|
VÀI HÌNH VỀ CÔN ĐẢO
Người cha nội đi bộ xuyên Việt, vận động gây quỹ ủng hộ ngư dân
Khuôn mặt đen sạm lấm chấm mồ hôi, chiếc ba lô đựng hành trang cho chuyến đi bộ xuyên Việt như quá lớn so với dáng người nhỏ nhắn của người thanh niên mới 27 tuổi, hai lá cờ giang sơn được gắn trên đỉnh chiếc ba lô được bọc rất cẩn thận. Đó là Võ Mạnh Tuấn (SN 1987, ở Thị xã Gio Linh, tỉnh Quảng Trị), hiện đang là xuân đường của Trường trung cấp nghề tỉnh Kon Tum. Tuấn cho biết: Ý tưởng đi bộ xuyên Việt vì mục đích góp quỹ cho các em học Diệt chuột trò nghèo được em ôm ấp cách đây 7 năm nhưng chưa có cơ hội thực hiện. Mãi đến hiện thời, ý tường này ngày một thôi thúc em và chính vì sự kiện Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép trên vùng biển thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam đã khiến em quyết tâm thực hành từ ngày 19/7 đến ngày 17/9/2014. Với chủ đề cuộc vận động, góp quỹ: “Tiếp bước đến trường, vững chí ra khơi”, em hy vọng qua hành động thiết thực đi bộ xuyên Việt của mình các tập thể, cá nhân chung tay ủng hộ kinh phí góp quỹ giúp các con em ngư dân được đến trường, để cha mẹ, người thân yên tâm bám biển.
“Em thực hiện việc đi bộ xuyên Việt vào dịp này là do đang vào dịp nghỉ hè, trước khi thực hiện chương trình em cũng đã thưa ban giám hiệu và được ban giám hiệu nhà trường cũng như các đồng nghiệp vô cùng ủng hộ”, Tuấn tâm tư. Bên một quán ăn nhỏ trên đường Nguyễn Khang, ven sông Tô Lịch, Tuấn tâm tư, em mới vào dạy ở Trường trung cấp nghề Kon Tum mới được 2 năm, em cũng vừa mới học xong lớp Thạc sỹ và cũng đã vinh diệu được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Cuộc nói chuyện liên tục được gián đoạn bởi rất nhiều cuộc điện thoại gọi điện đến cho Tuấn để hỏi thăm, cổ vũ trong cuộc hành trình xuyên Việt của người nghiêm đường trẻ. Ngay trong buổi chiều qua 17/7 đã có nhiều nhà hảo tâm cũng như các anh em phóng viên của các cơ quan báo chí đã đến ủng hộ chút kinh phí để giúp Tuấn làm “lộ phí đi đường”. “Để thực hành chuyến hành trình xuyên Việt của mình, em cũng đã tiết kiệm được 2 tháng lương để mua sắm tư trang cũng như làm lộ phí cho chuyến đi. Nhưng để hành trình được thành công em rất cần sự ủng hộ viện trợ của các nhà hảo tâm đồng hành cùng em”, Tuấn mong muốn.
Khi hỏi về quan điểm của gia đình khi biết tin Tuấn “cả gan” thực hành đợt đi bộ xuyên Việt, Tuấn xẻn lẻn nói: thật tình em vẫn chưa nói cho ba má biết việc em đi bộ xuyên Việt để vận động quỹ ủng hộ con em ngư dân, vì cha mẹ sẽ lo âu cho em. Nhưng em tin cha mẹ sẽ đồng ý vì em làm không đọc thêm phải cho bản thân, em làm ắt vì biển đảo quê hương Việt Nam. Là người con lớn trong gia đình có 4 anh em, em luôn hứa với cha mẹ sẽ vắt phấn đấu để gia đình không phải trinh nữ. “Thú thực, khi biết tin em có ý định đi bộ xuyên Việt nhiều người cho rằng em là người gàn, dở, nhưng em vẫn kiên tâm thực hiện vì mong muốn con em ngư gia được cắp sách đến trường để bố mẹ, người thân yên tâm bám biển”, Tuấn chia sẻ. Tuấn cũng cho biết hành trình đi bộ xuyên Việt của mình: Sáng 19/7 sau khi tham dự lễ chào cờ tại Lăng Bác, Hà Nội vào lúc 6 giờ, Tuấn sẽ bắt đầu cược hành trình đi bộ xuyên Việt của mình và điểm dừng chân cuối cũng của Tuấn sẽ là Dinh Độc lập, TP Hồ Chí Minh dự định vào ngày 17/9/2014 đến nơi. Kế hoạch dự kiến của Tuấn thực hiện hành trình đi bộ xuyên Việt sẽ diễn ra trong khoảng thời kì 60 ngày, từ ngày 19/7 đến 17/9/2014, qua 20 tỉnh, thành thị, dự định tùy thuộc vào thời tiết, mỗi ngày Tuấn đi bộ khoảng 30 – 40 km thì tạm nghỉ. “Em chỉ mong muốn bằng hành động thiết thực của mình các nhà hảo tâm, tập thể, cá nhân hãy cũng chung tay, chung sức góp quỹ cũng như ủng hộ em thực hành được ý tưởng của mình. Trước khi thực hành hành trình xuyên Việt của mình, Hội liên hiệp thanh niên tỉnh Kon Tum đã mở một tài khoản để các nhà hảo tâm có thể ủng hộ quả tài khoản này. Việc quản lý, sử dụng tài chính của trương mục này sẽ do chính Hội LHTN tỉnh Kon Tum thực hành”, Tuấn nhấn mạnh. Xuân Hải |
